Tol aset utama, `tonik' lebuh raya

Publication: BH

Date of publication: Feb 17, 2014

Section heading: Main Section

Page number: 028

Byline / Author: Oleh Abdul Halim Yusoff; Shahrizan Salian

Seperti insan yang perlukan makanan, tonik dan ubat bagi memelihara kesihatan berpanjangan, lebuh raya juga begitu. Tonik bagi lebuh raya adalah penyelenggaraan berterusan dan biaya untuk kegiatan itu diperoleh daripada dana kutipan tol.

Mengendalikan lebuh raya bukan hanya membabitkan pelaburan membina prasarana, kutip tol dan mengaut untung besar hingga tamat konsesi, tetapi, perlu mengambil kira kos penyelenggaraan aset bagi setiap pemegang konsesi menyediakan kemudahan berkualiti dan lebih baik daripada jalan biasa.

Penyelenggaraan rutin

Wadah bagi pengendali untuk menyedia dan mengekalkan kemudahan sebegitu adalah menerusi penyelenggaraan rutin dan berkala.

Seperti yang dikatakan Pengarah Urusan PLUS Malaysia Bhd, Datuk Noorizah Abd Hamid, pengendali rangkaian lebuh raya terbesar di Malaysia: "PLUS membuat lebih 10,000 pemeriksaan untuk penyelenggaran setiap tahun di semua asetnya."

Untuk itu, PLUS Malaysia yang mengendalikan lapan lebuh raya merangkumi lima konsesi termasuk Lebuh Raya Utara-Selatan membelanjakan lebih RM1.2 bilion setahun untuk kos penyelenggaraan berkala dan rutin, menaik taraf kemudahan dan pengurusan.

"Biasanya, apabila melalui lebuh raya, ramai pengguna tidak sedar atau tidak mengambil berat ada pelbagai aset yang perlu PLUS selenggara," kata Noorizah yang memantau keseluruhan 983 kilometer lebuh raya di bawah pengurusan syarikat itu.

Bukan setakat pemeriksaan biasa, malah di beberapa lokasi tertentu, PLUS menggunakan peranti termasuk tolok sukat hujan yang menghantar data ke pusat kawalan bagi memastikan hujan tidak menjejaskan kestabilan tanah di kawasan cerun berisiko.

Justeru, mengatakan pengendali lebuh raya mengaut untung besar tanpa berbuat apa-apa, sekali gus mewajarkan penghapusan kutipan atau kenaikan tol adalah kenyataan yang sangat semberono.

Dalam pada itu, ada juga pengendali lebuh raya terutama di kawasan bandar yang dicela kerana lebuh raya sesak, tetapi tol tetap dikutip. Namun, ramai tidak sedar, lebuh raya terbuka sebegini biasanya mencatat 80 peratus trafik tanpa hasil tol.

Dalam pada itu, masuk tahun ke-26 operasi serta mengambil kira kos pembangunan asal, semua lebuh raya kendalian PLUS Malaysia mengutip RM12.3 bilion, matematik yang ada membuatkan ramai terfikir kenapa perlu kutip tol lagi.

Bagaimanapun, sifir bidang kewangan tidak semudah itu. Pinjaman bank datang dengan kadar faedah. Bagi PLUS, pinjaman pokok RM30.6 bilion apabila ditambah kadar faedah lima peratus, menjadikan jumlah terkumpul yang akan dibayar kepada peminjam ialah RM62 bilion. Selain itu syarat lain seperti debt service cover ratio, financial service cover ratio dan sebagainya yang perlu dipatuhi sepanjang tempoh pinjaman bagi memastikan keupayaan peminjam membayar balik pinjaman pokok serta faedah.

Jumlah hutang meningkat ketika PLUS membuat penyusunan semula dan dinyah senarai daripada Bursa Malaysia pada 2011. Untuk memudahkan penentuan hala tuju syarikat, PLUS Expressways Bhd ketika itu membuat penyusunan semula korporat yang antara lain membabitkan pembayaran semula pemegang saham termasuk 12 peratus dalam pegangan asing.

"Kita mengambil langkah proaktif menerusi Khazanah (UEM-51 peratus) dan KWSP (49 peratus) menyahut saranan kerajaan untuk menjadikan PLUS syarikat persendirian. Tujuannya, kita mahu membekukan kenaikan kadar tol dan menerima kenaikan yang jauh lebih rendah berbanding kadar dipersetujui sebelum ini, kerana ramai yang tidak bersetuju dengan kenaikan kadar tol," katanya.

Perjanjian konsesi

Jika PLUS kekal sebagai syarikat senaraian awam dengan pemegang saham asing, sudah tentu ia sukar mendapat kelulusan membekukan kenaikan tol kerana mereka berpegang kepada perjanjian konsesi. Kos membayar balik pemegang saham pada harga semasa ketika itu menyebabkan syarikat perlu membiayai semula hutang sedia ada hingga jumlahnya meningkat kepada paras semasa.

Tol PLUS sudah tidak naik sejak 2005. Sejajar program penyusunan semula PLUS Malaysia, Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Razak pada Oktober 2010 mengumumkan kadar tol empat lebuh raya kendalian PLUS tidak naik dalam tempoh lima tahun hingga 2015.

Dalam perkembangan sama, Timbalan Perdana Menteri, Tan Sri Muhyiddin Yassin, baru-baru ini, turut mengumumkan 14 konsesi lebuh raya tidak menaikkan tol tahun ini. Khabar gembira itu sebenarnya datang dengan kesakitan jangka panjang kepada ekonomi negara kerana kerajaan perlu membayar pampasan sebanyak RM400 juta.

Sampai bila pampasan tol wajar dikeluarkan kerajaan. persekitaran dunia adalah dinamik dan keadaan tidak kekal rigid untuk selamanya. Pengendali lebuh raya tetap perlu menaikkan kadar tol seperti dipersetujui dalam perjanjian konsesi bagi membolehkan mereka menampung kos operasi serta membayar hutang.

Sebab itu, kerajaan sentiasa campur tangan bagi memastikan pengguna tidak terjejas dengan membenarkan kenaikan, waima pada kadar sedikit hingga hampir tidak menampung kadar kenaikan kos semasa.

Seperti dikatakan Noorizah, kenaikan tol lebuh raya kendalian PLUS selepas 2015, mengikut perjanjian konsesi baru adalah sebanyak lima peratus setiap tiga tahun atau 1.67 peratus setahun, berbanding 10 peratus sebelumnya.

"Kenaikan itu sebenarnya lebih rendah daripada kadar inflasi," katanya.

Inflasi di Malaysia diunjur mencecah 3.4 peratus tahun ini berikutan program rasionalisasi subsidi dilaksanakan kerajaan bagi mengurangkan defisit belanjawan.

Dalam pada itu, selain kos yang ditanggung PLUS seperti penyelenggaraan dan kos operasi serta faedah pinjaman, PLUS akan turut menanggung kos tambahan iaitu Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST) mulai tahun depan. Memang semua pihak akan terbabit dengan GST, tetapi dalam konteks PLUS, lebuh raya adalah perkhidmatan yang dikecualikan GST, jadi syarikat tidak dapat memindahkan kos cukai itu kepada pengguna.

Teroka peluang

Begitupun, sebagai pengendali rangkaian lebuh raya terbesar di negara ini, PLUS turut meneroka peluang termasuk 'mengintai' pembinaan jajaran baru untuk membantu menjana pertumbuhan syarikat.

"Rangkaian lebuh raya PLUS sudah matang dengan pertumbuhan trafik sekitar lima peratus setahun, tidak cukup untuk menampung kenaikan kos operasi dan inflasi," kata Noorizah.

Dengan itu, walaupun lebuh raya adalah alternatif kepada jalan persekutuan yang akan terus ditambah baik kerajaan, PLUS tetap melabur, memperkemas dan menambah baik asetnya. Terkini PLUS sedang melaksanakan proses pelebaran laluan kepada empat lorong dari Shah Alam-Jalan Duta-Rawang dan Nilai Utara-persimpangan Port Dickson.

Dengan unjuran meraih pertumbuhan trafik, walaupun sedikit menerusi penambahbaikan berkenaan, PLUS akan dapat meraih dana daripada kutipan tol bagi menyediakan tonik yang diperlukan lebuh raya - iaitu penyelenggaraan yang baik.

Laluan hidupkan kawasan terpencil

Lebuh raya yang kini menjadi sebahagian nadi kehidupan rakyat, sudah banyak menyumbang kepada kerancakan pertumbuhan ekonomi negara sejak kira-kira tiga dekad lalu. Mungkin ramai daripada kalangan kita sukar membayangkan pencapaian negara tanpa sokongan prasarana ini.

Mengikut anggaran kasar, Malaysia sebenarnya tertinggal antara 10 hingga 20 tahun di belakang dari segi saiz Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) jika lebuh raya utama tidak mula dibina pada sekitar 1980-an.

'Jasa' lebuh raya sebenarnya bukan sekadar memberikan pulangan langsung kepada kakitangan dan pekerja syarikat pengendalinya, malah paling penting ia berjaya mengubah kehidupan segenap pelusuk rakyat.

Pembinaan lebuh raya terutama Lebuhraya Utara-Selatan (NSE) membantu menyemarakkan pertumbuhan bandar baharu serta menyuburkan kesan limpahan kepada industri lain termasuk industri kereta dan pelancongan.

Jika pengguna menelusuri NSE yang merentasi lapan negeri Semenanjung Malaysia, bilangan bandar yang mula biasa didengar selepas 'tulang belakang' negara itu dibina bertambah dari semasa ke semasa.

Pembangunan kawasan perindustrian teknologi

Bermula di bahagian utara apabila kawasan perindustrian teknologi tinggi Kulim di Kedah mula dibangunkan selepas NSE disiapkan bagi memudahkan hubungan antara kawasan itu dengan pusat pertumbuhan industri lain di Pulau Pinang, Lembah Klang dan Johor.

Sebelum kemunculan NSE, Kulim hanyalah sebuah daerah kecil yang ekonominya lebih bertumpu kepada pertanian, industri desa, perladangan dan perlombongan. Mungkin penduduk Kulim sendiri pada awal dekad 90-an tidak percaya jika gergasi teknologi dunia seperti Intel, Infineon dan Fuji Electic 'sudi' membuka kemudahan masing-masing di daerah mereka.

Bagaimanapun, semua itu menjadi kenyataan apabila Kulim Hi-Tech Park (KHTP) dibuka secara rasmi pada 1996 iaitu tidak lama selepas NSE siap dibina untuk menjadi taman perindustrian teknologi sulung di negara ini.

Kemudian muncul pula bandar seperti Tanjung Malim yang dikenali sebagai lokasi kemudahan pengeluaran PROTON, Rawang menjadi 'hos' kepada PERODUA, bandar Nilai menjadi lokasi industri bertaraf dunia, Ayer Keroh dan Alor Gajah di Melaka juga tidak kurang rancaknya dengan kegiatan ekonomi masing-masing diikuti Ayer Hitam dan Senai di Johor.

Memetik kata Pengarah Urusan PLUS Malaysia Bhd yang juga pengendali NSE, Datuk Noorizah Abd Hamid: "Tidak terhitung seberapa banyak bandar yang sudah dimajukan dan membangun selepas lebuh raya dibina, industri yang tumbuh di tepi lebuh raya serta perumahan yang dibina disebabkan adanya kemudahan ini."

Pembinaan rangkaian lebuh raya juga menjadi rahmat kepada pemaju perumahan dan pemilik rumah di seluruh negara, terutama di sekitar Lembah Klang apabila akses menjadi penyebab utama lonjakan harga kediaman.

Sebagai contoh, Noorizah yang ditemui BH di ibu pejabat PLUS baru-baru ini berkata bekas bandar perlombongan, Puchong yang begitu malap pada era 1980-an dan 1990-an selepas sektor itu ditutup kembali bergemerlapan selepas Lebuh Raya Damansara-Puchong (LDP) dibina.

"Dulu orang kata Puchong itu tempat 'berhantu', namanya pun begitu. Namun sekarang, lihat sajalah pembangunan di kawasan itu. Seberapa banyak perumahan dibina di sepanjang LDP, berapa mahal pula harga rumahnya," katanya.

Satu lagi industri yang menumpang tuah dengan adanya lebuh raya ialah pelancongan, antara penyumbang terbesar kepada pendapatan negara.

Beberapa daya tarikan pelancongan negara antaranya di Perak seperti Lata Kijang, Gua Tempurung dan Bukit Merah sebelum ini mengambil masa yang panjang untuk sampai ke tempat itu kini menjadi lebih mudah dengan adanya lebuh raya.

Rantaian pekerjaan, peluang perniagaan

Dari aspek sumbangan langsung pula, pembinaan lebuh raya membolehkan rantaian pekerjaan dan peluang perniagaan diwujudkan.

Sebagai contoh, PLUS sebagai pengendali lebuh raya utama negara kini mempunyai 4,720 kakitangan untuk menguruskan lapan lebuh raya.

PLUS turut memberi peluang kepada 580 penjaja di sepanjang lebuh rayanya dengan secara purata setiap pengusaha menggaji lima pekerja.

Menerusi proses penyenggaraan lebuh raya pula, PLUS membuka peluang kepada kontraktor tempatan dalam kegiatan ekonomi itu, yang seterusnya dikembangkan kepada kumpulan subkontraktor lain.

Hingga kini, 90 peratus kontrak penyenggaraan PLUS diberikan kepada kontraktor Bumiputera sejajar agenda memperkasa usahawan Bumiputera yang disaran kerajaan, malah dalam konteks PLUS ia sudah dilaksanakan sejak mula beroperasi.

Sesungguhnya, lebuh raya adalah infrastruktur paling asas yang perlu dipelihara dan dinaik taraf dari semasa ke semasa untuk membolehkan Malaysia mencapai status negara maju lebih awal daripada sasaran.

Bagi Noorizah, negara jiran Indonesia sepatutnya lebih awal mencapai status gergasi ekonomi jika kemudahan berkenaan disediakan bersandarkan kedudukan republik itu daripada segi jumlah penduduk, permintaan serta sumbernya.

"Mereka sepatutnya memiliki apa yang kita ada sekarang sejak dulu lagi. Namun, Indonesia belum sampai ke tahap itu kerana masih 'sibuk' membina lebuh rayanya," katanya.